TAZMİNAT HUKUKU

TAZMİNAT HUKUKU

Tazminat: Hukuka aykırı bir eylem sonucunda meydana gelen maddi veya manevi zarara karşılık olarak ödenen bedeldir. Diğer bir anlatımla tazminat, zararların giderilmesi amacıyla sorumlu tarafından zarar görene ödenen veya mahkeme tarafından ödenmesine karar verilen parasal bir değer veya edimdir. Kişi kasten, ihmal ederek, tedbirsiz davranarak bir başkasını zarara uğratırsa zararın tazmini ile yükümlüdür. Bu husus mahkemeler nezdinde tazminat davaları adı altında talep edilebilmektedir.

Sorumlu tarafa karşı tazminat talebinde bulunmanın temeli Türk Borçlar Kanununda dayanır.

Tazminat Davaları iki ana başlıkta incelenmektedir:

1. Maddi Tazminat Davası: Hukuka aykırı bir eylem nedeniyle malvarlığında azalma meydana gelen kişinin bu zararının giderilmesini talep edebildiği dava türüdür.

Manevi Tazminat Davası: Hukuka aykırı bir fiil nedeniyle zarar görenin, kişilik değerlerinde iradesi dışında meydana gelen eksilme sebebiyle çekilen manevi üzüntülerin, ızdırap ve acıların dindirilmesi ve telafisi için açılan bir dava türüdür.

 Malullük veya fiziksel rahatsızlıklar, yaşam kalitesinin kötüleşmesi ve maruz kalınan elem ve keder sonucu vuku bulan manevi zararların parasal anlamda tazmin edilmesine ilişkin talepleri kapsamaktadır.

 Bu dava türünde ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.

1.Ölüm Halinde Talep Edilebilecek Giderler :

•Cenaze giderleri,

•Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar,

•Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

2.Bedensel Zarar Durumunda Talep Edilecek Giderler :

•Tedavi giderleri,

 •Kazanç kaybı,

•Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar,

•Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.

3.Kişilik Hakkının Zedelenmesi Durumunda;

Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir. Hâkim,diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlanmasına hükmedebilir.

Tazminatın Belirlenmesi(TBK.M.51/I): Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler.

Görüldüğü üzere Borçlar Kanunu bu hususta hâkime bir takdir yetkisi vermektedir. Hâkim tazminat miktarını belirlerken hem durumun özelliklerini hem de kusurun ağırlığını göz önünde bulunduracaktır. Bunun dışında TBK.m.52 bazı hususlar tazminattan indirim sebebi olarak düzenlenmiştir. Tazminatın belirlenmesinde indirim sebebi olarak göz önünde bulundurulacak hususlar şunlardır:

 

1. Kusurun Ağırlığı

Hâkim hafif kusur durumunda tazminat miktarında bir indirime gidebilir ve uğranılan zararın altında bir tazminata hükmedebilir.Zarar verenin bir sorumluluk sigortası var ise, kusurun hafif olmasının bir indirim sebebi olarak göz önünde bulundurulmayacağı kabul edilmektedir.

Sebep sorumluluğunda kusur sorumluluğun kurucu unsuru olmadığı için, zarar verenin kusuru hafif dahi olsa tazminatta bir indirime gidilemeyecektir.

1. Zarar Görenin Zarara Razı Olması

Zarar görenin rızası aslında bir hukuka uygunluk sebebidir. Eğer rıza hukuken geçerli ise, fiil hukuka uygun olacak ve bir tazminat da söz konusu olmayacaktır.

1. Zarar görenin Birlikte Kusuru

(TBK.m.52/I) hükmüne göre zarar görenin kusuru da bir indirim sebebi teşkil etmektedir.  İndirim sebebi olarak göz önünde bulundurulacak kusur, zarar görenin illiyet bağını kesecek yoğunluğa ulaşmamış birlikte kusurudur. Eğer zarar görenin ağır kusuru illiyet bağını kesmiş ve zararlı sonucun meydana gelmesinin temel sebebi zarar görenin ağır kusuru ise, sorumluluk  söz konusu olmayacaktır.

1. Diğer Sebepler:

TBK.m.51 hâkimin olayların özelliğine ve durumun gereğine göre zararın miktarını tespit edeceği düzenlenmiştir. Buna göre, şu durumlar da tazminat miktarının belirlenmesinde göz önünde tutulacaktır:

• Umulmayan olaylar: Söz konusu umulmayan olayın tazminattan indirim sebebi teşkil edebilmesi için, bunun illiyet bağını kesen bir mücbir sebep niteliği taşımaması gerekir

 

•  Zarar görenin bünyevi istidadı: Zarar görenin daha önceden mevcut bir rahatsızlığının zararın doğmasına veya artmasına katkıda bulunması da tazminat miktarı belirlenirken göz önünde bulundurulur.

İsviçre Federal Mahkemesinin 14 Eylül 2004 tarihli kararına konu olan olayda, duran bir otomobil içinde bulunan şahıs başka bir aracın çarpması neticesinde felç olmuştur. Ancak alınan bilirkişi raporlarında, yaralan şahsın omurgasında daha önceden gerçekleşmiş bir arıza olduğu anlaşılmıştır

 

• Meydana gelen zararların tamamının tazmininin zarar verenin ekonomik açıdan yıkımına sebep olması ,(TBK.m.52/II) hükmüne göre, zarar haksız fiili işleyen kişinin kasıt veya ağır ihmalinden kaynaklanmamış ve ortaya çıkacak zararın tam olarak tazmini onun ekonomik açıdan çok zor durumda kalmasına yol açacak ise, bu durum da tazminattan indirim sebebi olarak göz önünde bulundurulacaktır.

ZAMANAŞIMI Haksız Fiilde Zamanaşımı (normal/olağan süre):TBK md. 72/I’e göre; haksız fiil sebebiyle tazminat davası açma hakkı; mağdurun, zararı ve tazminat yükümlüsünü (haksız fiil sorumluluğu isnat edilebilecek kişiyi) öğrendiği tarihten itibaren iki yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Tazminat davasına temel teşkil eden fiil suç teşkil ediyorsa: (doktor hatası(malpraktis), trafik kazası nedeniyle ölüm veya yaralama), o fiil için özel kanunlarda daha az zamanaşımı süresi öngörülse bile, ceza kanununda o suç için öngörülen dava zamanaşımı ne ise maddi manevi tazminat davası açma süresi de odur. Sözleşmenin ihlali nedeniyle açılacak tazminat davalarında ise zamanaşımı  genel zamanaşımı süresi olan (TBK146)  10 yıldır.

Hatır işleri:Zarar, zarar verenin zarar görenin hatırına, onun yarına yaptığı bir iş nedeniyle ortaya çıkmış ise, hakim bu durumu göz önünde bulundurarak tazminat miktarında uygun bir indirim yapabilir.

Maddi ve manevi tazminat davası; borçlar hukukundan kaynaklanan sözleşmenin ihlali, trafik kazası neticesinde yaralanma veya ölüm, doktor uygulama hatası (malpraktis) sonucu ölüm, iş hukukundan kaynaklanan ihbar veya kıdem tazminatı, iş kazası sonucu yaralanma veya ölüm, suç işlenmesi, boşanma davası gibi birbirinden tamamen farklı hukuki nedenlerden kaynaklanan uyuşmazlıkları çözen bir dava türüdür.

Sayılanlarla sınırlı olmamakla birlikte kişinin zarara uğradığı her türlü olayda tazmin hakkı vardır. Başaran Hukuk ve Arabuluculuk Merkezi tazminat

hakkı olan kişi ya da şirketlerin tazminat hukuku kapsamında hukuki olarak savunmasını en iyi şekilde yapmayı kendisine ilke edinmiştir.

Tazminat Hukuku Alanında Verdiğimiz Hizmetler

1.      İş Hukukundan Kaynaklanan Tazminat Davaları

2.      İş Kazası Nedeniyle Sakatlanma ve Ölüm Sonucu Açılacak Tazminat Davalarının Takibi

3.      Trafik Kazası Sonucu Başlatılacak Tazminat Taleplerinin Takibi

4.      Sözleşmeden Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davalarının Takibi

5.      Trafik Kazalarına İlişkin Tazminat Taleplerinin Takibi

6.      Sigorta Şirketlerine Başvuruların Yapılması ve Sürecin Takip Edilmesi

7.      Sigorta ile İlgili Alacak ve Tazminat Davalarının Takibi

8.      Tıbbi Malpraktis Davalarının Takibi (hekimin hatalı müdahalesi)

9.      Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Rücu Davalarının İkame Edilmesi ve Takibi

10.  Ceza Hukukuna Konu Edilebilecek Olaylardan Doğan Tazminat Taleplerinin Takibi

11.  Her Türlü Maddi ve Manevi Zarar Nedeniyle Tazminat Talepleri İçin Danışmanlık ve Dava Takibi

TRAFİK KAZASI TAZMİNAT DAVALARI

Genel Olarak;

Sürücü eğitimlerindeki yetersizlikler, araç ve yolların fiziki durumlarındaki bozukluklar ve genellikle trafik kurallarına riayet edilmemesi gibi birçok nedenden dolayı her gün yüzlerce trafik kazası olmakta ve bu kazaların sebep olduğu maddi ve manevi zararlar gün geçtikçe artmaktadır. Trafik kazaları çoğu zaman yaralanmayla sonuçlanabileceği gibi bazı durumlarda can kaybıyla da sonuçlanmaktadır. 

Trafik kazası sonucunda oluşan maddi ve manevi zararının tazminine yönelik davalar, ülkemizde dava konusu yapılan en yaygın hukuki sorunlardan birini oluşturmaktadır. Kaza sonucunda uğranılan zararların giderilebilmesi açısından dava açılması zaruriyet teşkil etmektedir.

Ortaya çıkan zarar kalemleri araç değer kaybından tutun ölenin yakınlarının destekten yoksun kalmasına kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. 

 

• 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 3.maddesinde trafik kazası “Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden
• fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve maddi zararla sonuçlanmış olan olay” olarak tanımlanmıştır.

 

Bir olayın Yasa kapsamında “trafik kazası” sayılabilmesinin koşulları şunlardır:

a) Kaza, karayolu üzerinde meydana gelmiş olmalıdır.
b) Olaya hareket halinde olan bir veya birden fazla araç karışmış olmalıdır.
c) Olay sonunda ölüm, yaralanma ve maddi zarar doğmuş bulunmalıdır.
d) Olay ile ölüm, yaralanma maddi zarar arasında “nedensellik bağı” kurulabilmelidir.

Trafik Kazaları Nedeniyle Maddi Tazminat;

Türk Borçlar Kanunu madde 53 uyarınca ölüm halinde uğranılacak zararların kapsamı;

1. Cenaze giderleri.

2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

3.Destekten Yoksun Kalma Tazminatı.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı:

• Destekten yoksun kalma,bir kişinin ölümü sonrası yaşarken desteklediği kişilerin hak kaybına yani zarara uğramasıdır. Destekten yoksun Kalma Tazminatı ise ölümün ardından geride kalanların hayatlarını idame ettirmek, yaşam koşullarının kötüleşmesini önlemek için kabul gören bir tazminat şeklidir.
• Dikkat edilecek önemli bir nokta ise talep edilebilmesi için yasal mirasçı olunmasının şart olmadığıdır

Trafik Kazasında Maddi Ve Manevi Tazminatı Kimler/Kimler Dava Açabilir?

Eğer trafik kazası mağduru hayatta ise; bizzat kendisi maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

Eğer trafik kazası mağduru vefat etmiş ise; onun vefatı ile maddi ve manevi zarar gören yakınları, bakım ve desteği altındaki kişiler maddi ve manevi tazminatlarını alma haklarına sahiptirler.

 

• Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Kime Karşı Açılır?

Karayolları Trafik Kanunu gereği aracın sürücüsüne, malikine, işletene ve sigorta şirketine karşı açılabilmektedir.

• Aracın Sürücüsü: Trafik kazasında kusurlu olan aracın sürücüsü aleyhine tazminat davası açılabilir (BK md.49).
• Aracın Sahibi: Aracın sahibi (KTK md.3) kural olarak aracın işleteni olarak kabul edildiğinden trafik kazası nedeniyle tazminat sorumluluğu vardır (2918 sayılı KTK md.85/1).
•  Aracın İşleteni: Trafik kazasına karışan aracın işleteni de oluşan her türlü zarardan sorumlu olduğundan işletene de maddi ve manevi tazminat davası açılabilir (2918 sayılı KTK md.85/1).
• Sigorta Şirketi: Trafik kazasına karışan aracın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) veya poliçe kapsamına göre İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası (Kasko Sigortası) hangi sigorta şirketi tarafından yapılmışsa, o sigorta şirketi de ölüm, yaralama veya diğer zararlardan sorumludur (KTK md.91).

Güvence Hesabı

Araç sahiplerinin KTK 85. Maddesi gereği araçlarına sigorta yapmaları zorunludur. Zorunlu Sigortasını yaptırmayan araçların trafiğe çıkması yasaktır.

Yaralamalı veya ölümlü trafik kazalarında eğer trafik kazasında kusuru bulunan araç maliki zorunlu mali mesuliyet sigortası yaptırmamış ise trafik sigortası yaralanma tazminatı veya ölüme bağlı tazminatlar kusuru bulunan ilgililer yanında Sigortacılık Kanunu uyarınca kurulan Güvence Hesabından  da talep edilebilmektedir.

Maddi Ve Manevi Tazminat İsteme Süresi Kaç Yıldır?

Esas Zamanaşımı Süresi: TBK Madde 72- Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her halde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

Ceza Zamanaşımı Süresi: Trafik kazası nedeniyle bir suç işlenmişse ceza zamanaşımı süreleri de uygulanır (KTK 109/2).

Bu yasa maddeleri, trafik kazalarından doğan tazminat davalarındaki zamanaşımı süreleri konusunda , suç cezayı gerektiren bir fiilden doğmuş ve ceza kanunlarında bu fiil için daha uzun bir zaman belirlenmişse , ceza zamanaşımının uygulanmasını öngördüğünden , ceza zamanaşımı sürelerinin belirlenmesi gerekecektir.

Trafik kazalarında yaralanma varsa taksirle yaralama suçu; ölüm varsa taksirle öldürme suçu meydana gelir. Trafik kazası neticesinde ölüm veya yaralama varsa, ceza kanununda o suç için öngörülen dava zamanaşımı süresi ne ise, maddi ve manevi tazminat davası açma süresi de odur.

Buna göre zamanaşımı süresi;

Ölümlü trafik kazalarında           15 yıl,

Yaralamalı trafik kazasında          8 yıl,

Hem ölü hem yaralı varsa          15 yıl olarak uygulanacaktır.

Trafik Kazalarında Tazminat Hesaplaması:

Tazminat hesaplaması, hayatını kaybeden kişinin yaşı, aile ekonomisine katkısı, geride kalan yakınlarının sayısı gibi kriterler göz önünde bulundurularak hesaplanmaktadır.

Tazminatın hesaplanmasında ölen kişinin ve kazazedenin ekonomik durumu ve uğramış olduğu zararların tam olarak tespiti çok önemlidir. Bu hesaplama sırasında hasarlar delilleriyle tam olarak ispat edilemez ise asgari ücret üzerinden zararın hesaplanması ve daha düşük tazminat miktarlarının hak sahiplerine ödenmesi söz konusu olacaktır.
Araç Değer Kaybı:

Trafik kazası sonucunda araçlarda meydana gelen maddi hasarlar sigorta poliçelerinden karşılanmaktadır. Kaza sonucunda kaza yapan aracın onarımı yapılmasına rağmen aracın satışında piyasa değeri düşmektedir. Örneğin; kaza öncesi aracın değeri 100.000 TL iken kaza sonrası aracın hasar kaydı bulunmasından dolayı aracın olduğundan daha düşük bir fiyata satılması nedeni ile ortaya çıkan fiyat araç değer kaybıdır.

Tam Kusurlu Bir Şekilde Kaza Yaparak Hayatını Kaybeden Sürücünün Yakınları da  Tazminat Alabilir mi?
Tam kusurlu sürücülerin eş, çocuk, anne ve babası tazminat alabilmektedirler.  Daha önceleri vefat eden şahıs tam kusurlu olduğunda eş, çocuk, anne ve babasına tazminat ödenmiyordu. Ancak Yargıtayın bu konuda içtihadını değiştirmesi sonucunda tam kusurlu olan sürücülerin vefatları halinde ailelerinin destekten yoksun kalma tazminatı almaları artık mümkündür.
 
Başaran Hukuk Bürosu ve Arabuluculuk Merkezi, müvekkillerine trafik kazaları sonucunda açacakları veyahut kendilerine açılmış olan davalar hakkında  hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekten onur duymaktadır.